Bắt nguồn từ Trung Quốc, cờ mạt chược đòi hỏi người chơi sự tập trung cao độ và khả năng đấu trí giữa các người chơi. Trải qua thời gian dài phát triển và du nhập đến nhiều quốc gia khác nhau. Mạt chược đã có một số khác biệt về cách chơi, tuy nhiên luật chơi vẫn giữ được những nét cơ bản từ khi khởi nguồn.
Cờ mạt chược và những điều cần biết
Bài mạt chược được bắt nguồn từ Trung Quốc nên các quân bài được thiết kế và ký hiệu theo ngôn ngữ tượng hình của đất nước này. Tính đối kháng được thể hiện qua số lượng bộ bài và cách chơi cần sự tập trung cao độ.
Quy cách quân bài
Cờ mạt chược có tổng cộng 160 quân bài được làm từ chất liệu nhựa hoặc sừng tùy thuộc vào mức độ tinh xảo và khả năng kinh tế của người chơi. 160 quân bài được chia thành 4 bộ và 1 khung tương ứng với 4 người chơi (số lượng người chơi bắt buộc).
Các bộ bài Mạt chược
Các bộ bài mạt chược được quy định và phân chia như sau:
Bộ bài nạc bao gồm 108 quân được chia thành 3 loại: Sách (sọc) – vạn – văn
Quân bài sách bao gồm 36 quân được ký hiệu bằng các sọc màu xanh lam tương ứng với các số đếm từ 1 đến 9, Riêng quân cờ số 1 (hay còn được gọi là “nhất sách” được ký hiệu bằng hình chim sẻ. Mỗi người chơi sẽ sở hữu 9 quân cờ tương ứng.
Quân bài Vạn bao gồm 36 quân được ký hiệu bằng chữ “Vạn” màu đỏ và được đánh số từ 1 đến 9 bằng tiếng Trung Quốc. Mỗi người chơi sẽ sở hữu 9 quân cờ tương ứng.
Quân bài văn cũng bao gồm 36 quân cờ mạt chược được ký hiệu bởi các hình tròn với số lượng tương ứng từ 1 đến 9. Mỗi người chơi sở hữu 9 quân cờ
Bộ bài Tài phao bao gồm 28 quân cờ
Bộ bài Tài Phao được ký hiệu tiếng Trung Quốc bằng: Đông – Tây – Nam – Bắc và Trung – Phát – Bạch. Mỗi loại tương ứng sẽ có 4 quân cờ. Mỗi người chơi sở hữu 1 quân cờ (7 quân cờ cho bộ Tài Phao).
Bộ bài bốn mùa bao gồm 12 quân cờ
Bộ bốn mùa sẽ bao gồm: 4 quân bài tương ứng với 4 mùa trong năm (bằng tiếng Trung Quốc). 4 quân bài được ký hiệu chữ Vương (tiếng Trung Quốc) và được đánh số từ 1 đến 4. 4 Quân bài Hậu được ký hiệu chữ Hậu và đánh số từ 1 đến 4.
Bộ bài Hoa bao gồm 4 quân cờ
Bộ bài hoa như tên gọi các quân cờ mạt chược được ký hiệu bởi 3 loài hoa đặc trưng: Mai – Cúc Trúc.
Bộ bài Khung bao gồm 8 quân cờ
Bộ bài khung bao gồm các quân cờ đại diện, thay thế cho các quân cờ khác trong bộ bài. Bộ bài khung được chia thành khung xanh và khung đỏ.
Khung xanh bao gồm 4 quân cờ: Tổng (thay thế cho tất cả mọi quân bài, kể cả bộ Hoa), Thùng (thay thế cho những quân thuộc bộ Văn), Soọc (Thay thế cho những quân thuộc bộ Sách), Màn (thay thế cho những quân thuộc bộ Vạn).
Khung đỏ bao gồm 4 quân cờ mạt chược: Hoa (thay thế cho bộ Tài phao), Hỷ (thay thế cho 4 quân Đông, Tây, Nam, Bắc), Nguyên (thay thế cho các quân cờ Trung, Phát, Bạch), Hợp (thay thế cho các quân bài bộ bài Nạc Văn, Sách, Vạn).
Luật chơi của bài mạt chược
Mạt chược thường có 4 người chơi được sắp xếp vị trí ngồi theo hướng đông, tây, nam ,bắc. Vị trí ngồi được quyết định sau 1 lượt đổ xúc sắc (2 xúc xắc cùng màu và 1 xúc xắc khác màu). Người ngồi cửa đông sẽ làm cái.
Cách chơi cờ mạt chược
Khi bắt đầu chơi các quân cờ được xếp úp xuống bàn và được người chơi xoa trên mặt bàn để xáo bài. Người chơi sẽ lấy bài bắt đầu từ người ngồi của đông (cái) với số lượng quân bài lần lượt là 4-4-4-1. Riêng cái sẽ lấy thêm 1 quân để đánh đầu tiên.
Người chơi sau khi bốc đủ bài và cái đã đánh quân đầu tiên, người chơi sẽ tiến hành bốc bài theo chiều kim đồng hồ và xếp vào 2 đầu bộ bài của mình. Phía tay trái bốc bài bình thường. Khi có bộ hoa hoặc khung dựng lên sẽ xếp về phía tay trái.
Khi người chơi phía tay trái đánh 1 quân bài, người chơi có quyền ăn khi đang sở hữu 2 quân cờ cùng bộ (phu phình).
Người chơi có thể ăn quân cờ của bất kỳ người nào đánh ra khi đang sở hữu một đôi quân cờ mạt chược đồng nhất với quân cờ vừa đánh ra (phu phỗng).
Cách chiến thắng trong bài mạt chược
Người chơi sẽ giành chiến thắng khi đạt đủ điều kiện hay còn gọi là Ù. Trong cờ mạt chược có nhiều loại ù khác nhau với các điều kiện khác nhau. Để người đọc dễ hình dung chúng tôi sẽ tổng hợp các loại ù trong hình dưới đây.
Luật phạt và ưu tiên trong bài mạt chược
Người chơi sẽ bị phạt (thay toàn bộ người chơi đền tiền) trong các trường hợp đánh khung hoặc hoa bị ù, ù báo hoặc chao ù, đánh 1 quân cờ cùng hàng để người ù ăn phổng, khi đánh quân cùng hàng bị người khác ăn phổng và ù bằng quân của người khác đánh ra.
Người chơi sẽ được ưu tiên khi có trên 2 người chờ quân bài để ù thì người ngồi ngay dưới người đánh quân cờ sẽ được ưu tiên. Người muốn dùng quân bài để tạo thành phỗng hay chiếu. Người ngồi liền kề sẽ được ưu tiên khi muốn dùng quân bài của người đánh tạo thành xuyên.
Lời kết
Trên đây là chi tiết về quy cách của cờ mạt chược và cách chơi cũng như luật ưu tiên, luật phạt đối với người chơi. Tuy nhiên, do có sự khác nhau trong ngôn ngữ ký hiệu quân cờ và có nhiều luật ù, chúng tôi khuyến khích người chơi trải nghiệm mạt chược trên các nền tảng trò chơi trực tuyến để hiểu rõ hơn về môn cờ cổ xưa này.